Dr hab. Paulina Pospieszna, Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Panele obywatelskie są popularną formą angażowania obywateli w procesy podejmowania decyzji na szczeblu lokalnym, jak i krajowym w Europie Zachodniej, Australii, a także w Stanach Zjednoczonych. Wpisują się one w rozwój demokracji deliberatywnej, która uzupełnia demokrację reprezentatywną. W regionie Europy Środkowo-Wschodniej takie rozwiązania stają się coraz bardziej popularne dzięki zaangażowaniu przedstawicieli trzeciego sektora w przenoszenie doświadczeń z zagranicy i ich dostosowywaniu do specyfiki państw regionu.
Panele traktowane są jako innowacje w demokracjach, gdyż dzięki procesom deliberatywnym i zaangażowaniu obywateli mają na celu usprawnienie procesu tworzenia polityk publicznych, dlatego coraz częściej spotykają się z poparciem władz na szczeblu lokalnym bądź krajowym. Badania pokazują, że panele obywatelskie pomagają wzmocnić akceptację decyzji publicznych, a co za tym idzie zaufanie do instytucji i rządzących, a więc przyczyniają się do poprawy demokracji.
Jako badacz bardzo cieszę się z możliwości obserwowania organizacji paneli obywatelskich w Polsce i z tego, że stają się one narzędziem służącym nie tylko usprawnianiu decyzji politycznych i wypracowaniu różnych polityk, lecz także narzędziem wpływu na samych obywateli. Panel organizowany przez Fundację Stocznia, który był pierwszym oddolnym panelem organizowanym na szczeblu krajowym w Polsce, zaangażował wiele środowisk w przygotowanie i usprawnienie procesu. Jako przedstawiciel środowiska akademickiego miałam okazję zaproponować Fundacji pomiar wpływu panelu na uczestników, tj. zbadanie, czy obywatele postrzegają ten proces jako skuteczny w podejmowaniu decyzji na temat różnych polityk, a także, czy panel wywiera wpływ na postrzeganie sprawczości i roli jednostki w społeczeństwie oraz na zaufanie do instytucji i postrzeganie demokracji. Taka otwartość organizatorów na współpracę powoduje, że panele w Polsce są lepszej jakości i dorównują do standardów już dawno wypracowanych w dojrzałych demokracjach.
Zobacz RAPORT: Podsumowanie ogólnopolskiego panelu obywatelskiego wraz z wynikami głosowania – pobierz plik .pdf