Zostaliśmy zaproszeni do udziału w spotkaniu zorganizowanym przez EAPN, aby podzielić się wiedzą o problemie ubóstwa energetycznego oraz o wynikach panelu. W dyskusji brali udział m.in. przedstawiciele i przedstawicielki organizacji członkowskich EAPN oraz Rada Wykonawcza EAPN, Instytutu Badań Strukturalnych oraz przedstawiciele grupy bezpośrednio doświadczającej problemu ubóstwa.
W siedzibie Fundacji Stocznia, w gronie ekspertów i ekspertek z różnych organizacji i instytucji zajmujących się szeroko pojętą polityką społeczną i socjalną oraz szerokim zagadnieniem problemu ubóstwa w Polsce, pochyliliśmy się nad problemem ubóstwa energetycznego. W trakcie spotkania rozmawiano o trzech obszarach: problemie ubóstwa energetycznego w Polsce, werdykcie ogólnopolskiego panelu obywatelskiego – jak przeciwdziałać problemowi ubóstwa energetycznego i jaka jest rola organizacji pomocowych i społecznych – oraz o panelu obywatelskim jako narzędziu służącym wypracowywaniu umów społecznych.
Podczas spotkania usłyszeliśmy o wielu problemach, z jakimi borykają się organizacje pomocowe w związku z rosnącymi kosztami energii – kosztami utrzymania lokali, koniecznością ograniczenia paczek żywnościowych/pomocowych dla potrzebujących oraz zmniejszenia liczby wydawanych posiłków dla osób w kryzysie bezdomności. Ludzie starają się wybrnąć z tej trudnej, obecnej sytuacji i organizują samopomoc – wspólnie zbierają chrust, by choć przez kilka dni mogli się ogrzać. Uczestnicy i uczestniczki zwrócili także uwagę na to, żeby tracić z radaru osób mniej zaradnych, które nie poproszą o pomoc nawet sąsiadów.
Podczas rozmowy o różnych formach oferowanego wsparcia przez rząd (dodatki itp.), wybrzmiał również głos, że nie zawsze fortunne jest łączenie kryterium przyjętego przez pomoc społeczną z dodatkami dla odbiorców wrażliwych. Sytuacja jest nadal trudna. Coraz mocniej dotyka seniorów i seniorek, którzy korzystają z pomocy społecznej, bo nie stać ich, aby ugotować coś w domu i płacić za gaz. Problem dotyka także wsi i małych miasteczek – ludzie ograniczają używanie sprzętów elektronicznych i oświetlenia. „Siedzą przy jednej małej żaróweczce” – powiedziała jedna z uczestniczek dzisiejszego spotkania.
Nie tylko usłyszeliśmy konkretne przykłady bardzo trudnych sytuacji osób zmagających się z ubóstwem. W oparciu o różne zaprezentowane zebranym rozwiązania, które wskazali paneliści i panelistki ogólnopolskiego panelu obywatelskiego, uczestnicy spotkania sporo uwagi poświęcili rozmowie o wybranych przez panel rozwiązaniach (zobacz podsumowanie panelu), jak i nowych pomysłach wsparcia. Padły pytania m.in. o to jak sprawić, aby pojawiły się miejsca z infrastrukturą, do których bez upokorzenia i poczucia wstydu będą mogli przyjść ludzie, spotkać się, ogrzać i ugotować posiłek. Wzorem może być tutaj Anglia, która utworzyła około 800 takich miejsc.
Poruszono również kwestie społecznego monitoringu i kontaktu ze spółdzielniami mieszkaniowymi, zarządcami, którzy mogliby się zaangażować we wsparcie i szukanie pomocy dla tych, którzy sami nie są w stanie o siebie zadbać. Podkreślano, że należy zmienić sposób myślenia o energii – nie jest ona już tylko moją sprawą, a całej społeczności i dlatego powinniśmy odpowiedzialnie, solidarnie i z namysłem gospodarować zasobami energii.
Kuba Wygnański opowiedział o Naradzie obywatelskiej o kosztach energii, jej rezultatach i wnioskach dla decydentów (zobacz werdykt panelu i kluczowe rekomendacje). Zebrani zastanawiali się jak dalej nieść rozwiązania wypracowane przez społeczeństwo podczas narad lokalnych oraz panelu obywatelskiego. Zastanawiano się na tym, jak wypracować kryteria pomocowe, czy powinny być lokalne czy ogólnopolskie, jak znaleźć sojuszników do prowadzenia trudnych rozmów? Jednym z głównych wniosków była konieczność udziału organizacji społecznych, zajmujących się monitorowaniem polityki socjalnej, w konsultacjach m.in. Krajowej Polityki Energetycznej – dokumentu nad którym będzie pracowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Zwrócono uwagę, że w tym dokumencie, jak i w wielu innych związanych z planami środowiskowymi i energetycznymi, pojawia się kwestia ubóstwa energetycznego i odbiorcy wrażliwego – nie padają jednak żadne konkrety.
I tu właśnie zebrani upatrują roli dla – między innymi – organizacji zgromadzonych w sali podczas dzisiejszego spotkania. Obecnie jednak niestety nie ma organizacji ani instytucji zajmującej się tylko ubóstwem energetycznym. Dlatego niezbędna jest konsolidacja, koalicja wszystkich pracujących przy kwestiach pomocy socjalnej. Muszą stać się “widzialnymi” dla tych, którzy pracują nad politykami i dokumentami strategicznymi dotyczącymi transformacji energetycznej i klimatu. Potrzebne są działania uświadamiające środowiska organizacji socjalnych, że powinno znaleźć się dla nich miejsce przy stole konsultacyjnym podczas obecnie opracowywanych i przygotowywanych dokumentów m.in. w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Dlatego jednym z postulatów zebranych jest organizacja spotkania (webinaru) – połączonego ewentualnie z naradą – dla organizacji społecznych działających w temacie ubóstwa (w tym energetycznego). Ponadto będą prowadzone starania, aby środowiska te zaistniały w świadomości przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska jako te, które mają coś do powiedzenia w temacie opracowywanych dokumentów strategicznych i polityk.